Bipolar Bozukluk

Bipolar bozukluk, psikiyatrik hastalıklar içerisinde sıklıkla görülen ve tedavisi yapılmadığında durumun daha da kötüleştiği bir ruhsal hastalıktır. Bipolar bozukluğu olan bireylerin %50 oranına yakını hayatları boyunca bir kez intihar girişiminde bulunmaktadır. Bipolar bozukluk belirtileri fark edildiği zaman mutlaka bir uzmana danışmak ve günlük hayatı düzene oturtmak, belirtileri kontrol altına almak gerekmektedir.

Bipolar Nedir?

Bipolar bozukluk ayrı uçlarda yaşanan iki hastalık dönemiyle ilişkilendirilmiş, manik-depresif adıyla da bilinen bir ruhsal bozukluktur. Bu iki hastalık döneminden birisi manik dönem birisi de depresif dönemdir. İki dönem, bireyin farklı belirtiler göstermesine ve davranışlarının o döneme göre şekillenmesine neden olmaktadır. Bazen daha sakin bazen daha alevli bir dönem geçirilmektedir.

Bipolar bozukluk ortalama olarak 20-25 yaşları arasında ortaya çıkmakta ve bireyin günlük yaşamda, iş ve sosyal ortamlarda zorluk yaşamasına yol açmaktadır. Psikiyatrik hastalıkların sınıflandırılması sisteminde bipolar bozukluk DSM-5’te bipolar ve ilişkili bozukluklar olarak ele alınmıştır.

Bipolar Bozukluk Neden Olur?

Bipolar bozukluğun nedenlerinin genetik faktörlerden kaynaklandığı ve beyin gelişimindeki anomaliliklerin bu hastalığa yol açtığı bilinmektedir. Hastalığa genetik yatkınlık gösteren bireyler, bir travma veya stresli yaşam nedeniyle tetiklenebilmektedir. Bunun dışında beyin gelişimi sırasında bazı durumlar da bu hastalığa neden olabilmektedir. Nörotransmiterler, beyin fonksiyonlarını kontrol etmekte olan kimyasallardır. Bunlarda oluşan sorunlar bipolar bozukluk belirtilerinin ortaya çıkmasına yardımcı olabilmektedir. Ailesinde bipolarlık görülen kişiler de risk altındadır.

Bipolar Bozukluk Belirtileri

Bipolar bozukluğu belirtileri, hastalığın tanısının konulması açısından detaylı şekilde gözlemlenmelidir. Belirtiler manik dönem ve depresif dönem için farklı şekilde görülmektedir. Manik dönem belirtileri; enerji artışı, yaygın dikkat dağınıklığı, özgüven artışı, daha az uyuma, verimli ve keyifli hissetme şeklinde aşırı enerjik olarak geçirilmektedir. Depresif dönem belirtileri ise az önceki semptomların tam tersi şekildedir. Enerjide azalma, sürekli uykulu ve yorgun hissetme, değersizlik, karamsarlık, umutsuzluk, ölüm ve intihar düşünceleri, hiçbir şeyden keyif alamama şeklinde belirtiler görülmektedir.

Bipolar Dönemleri

Bipolar bozukluk hastalığının atak dönemleri farklı belirtiler ile ortaya çıkmakta ve dönemler arasındaki süreç normal bir şekilde ilerlemektedir. Çoğunlukla hastalığın ilk yıllarında dönemler arası daha uzun, ilerleyen yıllarda dönemler arası süre kısa olmaktadır.

Bipolar bozukluğun belirtilerinde bahar ve yaz aylarında manik dönem, kış aylarında da depresif dönem görüldüğü bilinmektedir. Kış aylarından bahar aylarına geçiş yapılan dönem bipolar bozukluğun alevlendiği bir süreç olabilmektedir.

Mani Dönemi

Bipolar bozukluğun manik döneminde hastanın duygudurumu oldukça yüksektir. Abartılı düşünceler, davranışlar görülmektedir. Aşırı enerjik hissetme, eğlenceli faaliyetleri sık yaşama, çok para harcama ya da arabayla hız yapma gibi durumlar görülmektedir.

Hipomani Dönemi

Bipolar bozuklukta hipomani dönemi; mani döneminin başlangıcında görülmekte veya bağımsız bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Bireyin üretkenliğinin fazlalaştığı ancak mani döneme göre daha hafif geçtiği dönemdir. Bireyin sosyal veya iş-okul çevresi belirtilerden fazlaca etkilenmemektedir.

Depresif Dönem

Bipolar bozukluktaki depresif dönem ortalama olarak 3-5 ay sürmekte ve semptomları çok belli olmayan şekilde başlamaktadır. Hastalık genellikle depresif dönem ile başlayabilmektedir. Bu dönemde genellikle depresyon şikayeti ile bir uzmana başvurulmaktadır. Depresyon ile manik-depresif bozukluk arasındaki fark rahatlıkla anlaşılabilecek şekilde olmadığı için bu dönemde uzmana başvuran kişilere doğru tanı konulamayabilmektedir. Hasta detaylı şekilde değerlendirilmelidir.

Karışık Afektif Dönem

Bipolar bozukluğun hem mani dönem özelliklerini hem de depresif dönem özelliklerini bir arada barındıran karışık dönemdir. Bireyin duygudurumunun karışık şekilde görüldüğü, kontrolsüz bir şekilde gerçekleştiği dönemdir. Anksiyete bozukluğunun da bu hastalıkla birlikte görülebildiği bilinmektedir. Madde veya alkol bağımlılığı bu dönemde daha sık görülmektedir.

Bipolar Bozukluğu Tetikleyen Durumlar

Bipolar bozukluğa yatkın bir bireyin yaşadığı bazı tetikleyici durumlar, hastalığın semptomlarının ortaya çıkmasını hızlandırabilmektedir. Stres, travma, istismar, ölüm, beyin tramvası gibi durumlar bipolar bozukluk için tetikleyici olabilmektedir.

Doğum sonrası dönemde (postpartum) depresyon görülen kadınlarda bipolar bozukluk belirtilerinin olup olmadığı incelenmelidir. Pospartum depresyon yaşayan hastalarda da bipolar bozukluk tanısı konulabilmektedir.

Bipolar Bozukluk Tedavisi

Bipolar bozukluk tanısı alan her birey hastalığı farklı şekillerde geçirmektedir. Bu nedenle tedaviye verilen yanıt her hasta için farklı bir karmaşada ilerleyebilmektedir. İki uçlu bozukluk olarak da adlandırılabilen bu hastalıkta ilaç tedavisi önemli bir rol oynamaktadır. Hastalığın dönemleri arasında birey normal bir günlük hayat yaşamaktadır. Tedavide belirli bir sistem yoktur, bireye özgü bir tedavi planı izlenmektedir.

Bipolar bozukluğun tedavisinde, ilaç tedavisiyle birlikte yaşamın bir düzene oturtulması üzerine çalışılmaktadır. Stresi kontrol edebilme, pozitif düşünme, beslenme düzeni ayarlanması gibi alanlarda tedavi sağlanmaktadır. Bireyin varsa kötü alışkanlıklarından kurtulması istenmektedir. Bipolar bozukluk tedavi edildikten sonra iki yıl içinde tekrarlayabilir ki bu durum %60 civarında görülmektedir. Hastalığın tekrarlamaması için de koruyucu tedavi uygulanmaktadır.