Anksiyete, kaygının kontrolden çıkması sonucu ulaşılan psikolojik bir sağlık sorunudur. Kaygı normal bir duygudur ancak kişinin günlük hayatını zor duruma sokuyorsa ve aşırı görülüyorsa anksiyete bozukluğu haline geliyor demektir. Anksiyete; kişinin sıkıntı, bunaltı ve sebepsiz bir korku hissi yaşamasına neden olmaktadır.
İçindekiler
Kaç Çeşit Anksiyete Bozukluğu Vardır?
Anksiyete bozukluğunun birçok çeşidi vardır. Bu çeşitler farklı konularda anksiyete hissi geliştirmeyle alakalıdır. Anksiyete çeşitleri farklı belirtilere sahip olabilmektedir. Her anksiyete çeşidinin kendine özgü korku alanları bulunmaktadır.
Kaygı Bozukluğu
Kaygı bozukluğu, yaygın olarak panik bozukluk, panik atak adıyla da bilinmektedir. Panik atak geçiren kişi kalp krizi geçirme veya boğulma gibi hislerle karşı karşıya kalmakta ve çok terleme, göğüs ağrısı çekmektedir. Panik atak krizi sırasında kişinin kalbi çok hızlı atmaya başlar ve bayılacak gibi olur. Kaygı bozukluğunun tedavisi için bilişsel-davranışsal psikoterapi önerilmektedir. Panik atak sırasında hangi duygunun hissedildiği konuşulmalıdır ve tekrar yaşandığında nasıl başa çıkılacağı hakkında bilgi verilmelidir. Psikiyatrik ilaçlar ile psikoterapi desteklenebilir.
Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Obsesif-kompulsif bozukluk yani OKB, kontrol etmesi zor bir psikolojik hastalıktır. Obsesyon denilen tekrarlayan düşüncelerden dolayı kişi kompulsiyon adı verilen tekrarlayıcı davranışlar geliştirmektedir. Örneğin kişi kendisini temiz hissetmediği ve kirlenmekten korktuğu için ellerini sürekli olarak yıkamaktadır. OKB’li hastaların takıntılı düşüncelerini ve abartılı davranışlarını azaltmaya yönelik davranış terapisi gerçekleştirilebilmektedir. Hastalara aynı zamanda ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir.
Agorafobi
Agorafobi, kişinin güvenli hissettiği ortamlardan ayrılmak istememesi ve bildiği ortamdan uzaklaştığı an kaygı durumuna düşmesiyle ilişkilidir. Bu kişiler tiyatro, avm, toplu taşıma gibi ortamlarda bulundukları zaman kötü hissettiklerinde hemen bir kaçışın zor olacağını düşünürler. Aşırı içe dönük, bağımlı kişiler agorafobi teşhisi almaya daha yatkındır.
Sosyal Kaygı
Sosyal kaygı; sosyal fobi, sosyal anksiyete bozukluğu olarak da adlandırılan ve kişinin sosyal ortamlarda korku ve kaygı hislerinin sıklaşması, şiddetlenmesiyle ilgili bir sorundur. Sosyal kaygı sahibi olan insanlar sosyalleşmekten, yeni insanlarla tanışmaktan, kalabalık gruplara girmekten çekinirler. Kişinin iş, okul, aile hayatını oldukça etkileyen yıpratıcı bir durumdur. Bilişsel davranış terapisi, kaygıyı yönetme teknikleri gibi tedavi yöntemleri ile sosyal kaygıdan kurtulmak mümkündür.
İlaç Kullanımına Bağlı Anksiyete Bozukluğu
İlaç kullanımı nedeniyle gelişen anksiyete bozukluğu, çoğunlukla ilacın ya da alınan maddenin dozuna bağlı olarak gelişmektedir. İlaca olan bağımlılık sonrasında yoksunluk durumunda veya ilacın vücutta neden olduğu zehirlenmeden dolayı anksiyete bozukluğu semptomları ortaya çıkmaktadır. Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı bu durumlardandır. İlaç kesildiği veya dozu azaltıldığı zaman anksiyete belirtileri de düzelebilmektedir. Bazı durumlarda ilacın çok az bir dozda alınması semptomları tetikleyebilir. Bazen de ilaç tamamen kesilse bile bir süre etkisi görülmeye devam edilebilir.
Ayrılma Anksiyetesi
Ayrılma anksiyetesi; kişinin kendisine yakın gördüğü anne, baba, kardeşten ayrılma düşüncesinin bile kişide çok yoğun bir korkuya neden olması durumudur. Kişi bağlandığı kimsenin hasta olma, kaza yapma, ölme ihtimallerini düşünerek endişe duyar ve bu durumun önüne geçebilmek için evden çıkmamak, okula-işe gitmeyi reddetmek gibi davranışlarda bulunur. Ayrılma anksiyetesi kişide baş ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi fiziksel belirtilere de sebep olmaktadır.
Travma Sonrası Stres
Travma sonrası stres bozukluğu; beklenmedik bir olay, kaza, çaresizlik hissi yaratan bir durum sonucunda kişinin ruhsal bir travma yaşaması ve stres bozukluğu görülmesidir. Buradaki travma kişi için aşırı korkutucu olan, olağan dışı bir beklenti ortaya koyan şeylere denmektedir. Doğal afetler, insanlardan kaynaklanan taciz, işkence, savaş gibi durumlar veya kazalar, ölümcül hastalıklar, ciddi sorunlar travmaya yol açabilmektedir. Travma sonrası stres yaşayan kişiler çok kolay ürkme, korkma, daima tetikte olma, saldırgan davranma, utanma, sinirlilik ve uyku problemleri ile karşılaşabilirler.
Anksiyete Çeşitleri Nasıl Teşhis Edilir?
Anksiyete, kişinin hislerinin ve davranışlarının kendisine ve sosyal çevresine zarar vermesi, olumsuz şekilde etkilemesi ile fark edilmektedir. Anksiyete bozukluklarının çeşitleri bulunduğu için tanı konulma aşamasında mutlaka uzman bir psikiyatrist/psikolog değerlendirmesi gerekmektedir. Anksiyeteyi tetikleyecek diğer tıbbi durumları elemek için laboratuvar testleri yapılabilir. Uzman Psikiyatrist Doç. Dr. Hakan Delibaş anksiyete çeşitlerinin teşhis ve tedavisiyle ilgilenmektedir.
Anksiyete Çeşitleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Anksiyetesi olanlar nasıl davranır?
Anksiyete belirtileri kişiye göre farklılık göstermektedir. Genel olarak huzursuzluk, hızlı nefes alma, karamsarlık, uyku bozukluğu, karın ve baş ağrısı görülmektedir.
Panik atak krizi nasıl olur?
Panik atak birden ortaya çıkan, kısa süren ancak hiç bitmeyecekmiş gibi hissettiren bir andır. Vücutta uyuşma, şiddetli bir korku, titreme, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, terleme, sık nefes alıp verme gibi belirtiler görülür.
Panik atak geçirmek için ne yapılır?
Panik atak tedavisi, bilişsel davranışçı psikoterapi yöntemi ve derin nefes egzersizleri ile yapılabilir. Anlık olarak panik atak geçirmek için farkındalıklı davranmak ve derin nefes almak önemlidir.
Sosyal anksiyete olduğunu nasıl anlarız?
Sosyal fobi; sosyal bir ortama girildiğinde yüzün kızarması, utanma, ne konuşacağını bilememe, terleme ve titreme, kas gerginliği gibi belirtiler ile görülmektedir.
Kalabalık korkusu nasıl yenilir?
Kalabalıktan korkmak yani sosyal fobi; bir psikiyatr veya psikolog tarafından alınacak psikoterapi seansları ile tedavi edilebilmektedir. Bilişsel davranışçı terapi veya maruz kalma terapisi bu seanslarda işe yaramaktadır.
