Anksiyete, günümüzde birçok insanın karşı karşıya kaldığı yaygın bir ruh sağlığı sorunudur. Genellikle yoğun endişe, korku ve huzursuzlukla kendini gösterir. Ancak bu belirtilerle karşılaştığınızda ne yapmanız gerektiğini bilmek zor olabilir.
Anksiyete, tedavi edilebilir bir durumdur ve doğru yaklaşımla belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Tedavi süreci bireyin ihtiyaçlarına göre şekillenir ve genellikle bir veya birden fazla tedavi yönteminin bir arada uygulanmasıyla gelişir.
Anksiyete Tanısı Nasıl Konulur?
Anksiyete tanısı koymak, sadece belirtileri değerlendirmekten fazlasını gerektirir. Bu süreç, kişinin yaşam tarzını, duygusal durumunu ve geçmiş deneyimlerini anlamayı içerir. İlk olarak yaşanan anksiyete belirtilerini belirlemek adına kişinin kendine bazı sorular sorması ve yaşadıklarını değerlendirmesi gerekir. Fiziksel sağlık sorunlarıyla benzer semptomlar görülebildiği için, fizyolojik nedenleri eleyebilmek için ilk olarak bir aile hekimine veya başka bir uzmana danışılabilir. Uzman yönlendirmesi ile bir psikiyatri uzmanına veya psikoloğa başvurulmalıdır.
Anksiyete Nasıl Tedavi Edilir?
Anksiyete tedavisi bireyselleştirilmiş bir süreçtir. Herkes için aynı yöntem etkili olmayabilir, bu nedenle tedavi sürecinde sabırlı ve açık fikirli olunmalıdır. Anksiyete tedavisinde ilaç, terapi, yaşam tarzı değişiklikleri işe yarar yöntemlerdir.
Anksiyete Tedavisinde Psikoterapi
Psikoterapi, anksiyete tedavisinin temel taşlarından biridir. Mindfulness, bilişsel davranışçı terapi, maruz bırakma terapisi gibi başlıca yöntemler kullanılır.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Anksiyetenin altında yatan düşünce kalıplarını ve davranışları değiştirmeyi hedefler. Terapist, bireyin olumsuz düşüncelerini ve bu düşüncelerin günlük hayat üzerindeki etkilerini anlamasına yardımcı olur. Ardından, daha sağlıklı düşünce ve davranışlar geliştirmek için çalışır. Panik atak, fobiler ve genel anksiyete bozukluğu dahil birçok anksiyete türünde etkili bulunmuştur.
Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi, bireyin korkularıyla güvenli bir ortamda yüzleşmesini sağlar. Birey, kaygı uyandıran durumlara kademeli olarak maruz bırakılır. Örneğin, sosyal anksiyete bozukluğu olan biri, küçük sosyal ortamlardan başlayarak daha büyük gruplara doğru ilerler. Bu terapi yöntemi, korkunun zamanla azalmasına ve kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
Mindfulness Temelli Terapi: Zihin farkındalığını artırarak bireyin "anda kalma" becerisini geliştirmeyi amaçlar. Anksiyeteyi tetikleyen düşünceleri sorgulamak yerine onları kabul etmeyi ve onlarla barış içinde yaşamayı öğretir. Meditasyon, nefes çalışmaları ve gevşeme egzersizleri gibi pratikleri içerir.
Anksiyete Tedavisinde İlaç Kullanımı
Anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçlar, belirtilerin yoğunluğunu azaltmada etkili olabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle bir doktorun gözetiminde ve diğer tedavi yöntemleriyle birlikte uygulanmalıdır. Antidepresanlar, en yaygın kullanılan ilaç grubudur. Bağımlılık riski nedeniyle benzodiazepinler, kısa süreli kullanılan ilaçlardır. Anksiyetenin titreme, kalp çarpıntısı gibi fiziksel etkilerini azaltmak amacıyla beta blokerler doktor tarafından önerilebilir.
Anksiyete Tedavisinde Destekleyici Yöntemler
İlaç ve psikoterapiye ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri ve tamamlayıcı yöntemler de tedavi sürecinde önemli rol oynar.
- Düzenli egzersiz, vücudun stresle başa çıkma kapasitesini artırır ve endorfin salgısını destekler. Yoga, yürüyüş veya yüzme gibi aktiviteler özellikle faydalıdır.
- Beslenme alışkanlıkları ruh sağlığınızı etkileyebilir. Şeker, kafein ve alkol tüketimini sınırlamak faydalıdır. Omega-3 yağ asitleri, magnezyum ve B vitamini gibi besinlerin kaygıyı azaltma konusunda etkili olduğu düşünülmektedir.
- Anksiyete ile mücadelede kaliteli uyku hayati önem taşır. Uyku hijyeni için sabit bir uyku düzeni oluşturmak ve ekran süresini sınırlamak faydalı olabilir.
- Diyafram nefesi, progresif kas gevşetme gibi teknikler, anksiyete sırasında hızlı rahatlama sağlar.
- Aile ve arkadaş çevresinden destek almak ya da destek gruplarına katılmak, anksiyete ile başa çıkmayı kolaylaştırabilir.
- Bitki çayları, aromaterapi, akupunktur gibi ek yöntemler de anksiyete üzerinde olumlu etki yaratabilir.
İzmir karşıyaka psikiyatri uzmanı Doç. Dr. Hakan Delibaş 'tan Anksiyete Tedavisi için randevu alabilirsiniz.
