Panik Bozukluk ve Anksiyete Arasındaki Farklar

Günümüzde birçok insan zaman zaman kaygı ya da ani korku atakları yaşayabiliyor. Ancak panik bozukluğu ve anksiyete birbirine sıkça karıştırılan, fakat aslında farklı özellikler taşıyan iki ruhsal durumdur. Panik atak, aniden ortaya çıkan yoğun korku nöbetleriyle kendini gösterirken, anksiyete daha uzun süreli ve sürekli devam eden endişe hali olarak tanımlanır. Bu iki durum arasındaki farkları bilmek, hem doğru teşhis hem de etkili tedavi için oldukça önemlidir.

Panik Atak Nedir?

Panik atak, kişinin beklenmedik bir şekilde yoğun korku ve kaygı yaşadığı, genellikle birkaç dakika içinde en yüksek seviyeye ulaşan ani bir psikolojik kriz durumudur. Panik atak sırasında kişi kalp çarpıntısı, göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi, terleme ve ölüm korkusu gibi yoğun bedensel ve zihinsel belirtiler hisseder. Bu durum çoğunlukla aniden ortaya çıkar ve kişi, sanki kalp krizi geçiriyormuş gibi şiddetli bir korkuya kapılır. Panik ataklar genellikle belirli bir uyarıcı olmadan gelişebilir, ancak bazen stres, travma veya yoğun kaygı durumları da tetikleyici rol oynayabilir.

Panik atak tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez; ancak tekrar eden ataklar ve kişinin bu ataklara yönelik sürekli bir beklenti kaygısı geliştirmesi durumunda panik bozukluğu tanısı konulabilir.

Anksiyete ve Panik Atak Neden Olur?

Hem panik atak hem de anksiyetenin ortaya çıkışında biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir.

Genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. Ailesinde anksiyete bozukluğu veya panik bozukluğu bulunan bireylerde risk daha yüksektir. Beyindeki serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği de bu durumların gelişiminde etkili olabilir.

Stresli yaşam olayları, travmalar, çocuklukta yaşanan istismarlar veya kayıplar da tetikleyici faktörlerdendir. Özellikle yoğun stres, vücudun alarm sistemini sürekli aktif hale getirerek kaygı bozukluklarının ortaya çıkmasına zemin hazırlar.

Çevresel faktörlerin yanı sıra kişilik özellikleri de etkili olabilir. Mükemmeliyetçi, aşırı sorumluluk sahibi veya kontrol ihtiyacı yüksek kişilerde anksiyete bozukluğu daha sık görülür. Panik atak ise genellikle ani stres durumlarında veya bilinçdışı korkuların aktive olmasıyla kendini gösterir.

Panik Atak Nasıl Teşhis Edilir?

Panik atak tanısı koymak için öncelikle kişinin yaşadığı belirtilerin detaylı olarak değerlendirilmesi gerekir. Psikiyatri uzmanları, bireyin atak sırasındaki fiziksel ve duygusal deneyimlerini dinler ve bu belirtilerin kalp krizi veya başka bir tıbbi hastalıktan kaynaklanmadığını belirlemek için bazı testler yapabilir.

Teşhis sürecinde en önemli kriter, kişinin en az birkaç kez tekrarlayan beklenmedik panik ataklar yaşaması ve bu atakların tekrar edeceğine dair yoğun bir kaygı taşımasıdır. Ayrıca panik ataklar sonrasında kişi günlük hayatında ciddi kısıtlamalar yapmaya başlarsa panik bozukluğu ihtimali güçlenir.

Anksiyete Nasıl Teşhis Edilir?

Anksiyete teşhisi, kişinin sürekli kaygı yaşaması, bu kaygının en az altı ay boyunca devam etmesi ve günlük işlevselliğini bozması durumunda konulur. Psikiyatristler genellikle ayrıntılı bir ruhsal değerlendirme yapar ve anksiyetenin kaynağını anlamak için kişinin yaşam öyküsünü, stres faktörlerini ve düşünce kalıplarını inceler.

Anksiyete teşhisinde ayrıca uykusuzluk, dikkat dağınıklığı, kas gerginliği, sürekli endişe hali gibi belirtilerin yoğunluğu da dikkate alınır. Fiziksel hastalıklarla karıştırılmaması için kan testleri, tiroid fonksiyon testleri veya diğer laboratuvar incelemeleri de yapılabilir.

Panik Bozukluğu ve Anksiyete Arasındaki Farklar

Panik bozukluğu ve anksiyete birbirine benzeyen ancak farklı özellikler taşıyan ruhsal bozukluklardır. Anksiyete, daha çok sürekli kaygı ve endişe haliyle kendini gösterirken panik bozukluğu ani ve yoğun korku krizleriyle ortaya çıkar.

Panik bozukluğu olan kişilerde ataklar kısa sürede başlar ve genellikle 10-20 dakika içinde zirve yapar. Anksiyete ise günlerce, haftalarca hatta aylarca süren bir gerginlik ve huzursuzluk halidir. Panik ataklar daha çok fiziksel belirtilerle öne çıkarken, anksiyete zihinsel yorgunluk, sürekli düşünce yoğunluğu ve genel huzursuzlukla kendini belli eder.

Bir diğer fark ise beklenti kaygısıdır. Panik bozukluğu olan bireyler, “ya tekrar panik atak geçirirsem” korkusuyla yaşamaya başlarlar. Anksiyete bozukluğu olan kişilerde ise kaygının konusu genellikle belirsizdir ve sürekli değişebilir.

Anksiyete Panik Atağa Neden Olabilir mi?

Anksiyete ile panik atak arasında güçlü bir ilişki vardır. Uzun süre devam eden yoğun anksiyete, kişiyi panik atağa daha yatkın hale getirebilir. Kaygı bozukluğu yaşayan bir birey, yoğun stres anlarında kalp çarpıntısı, nefes darlığı gibi belirtileri yanlış yorumlayarak panik atağa girebilir.

Ayrıca anksiyetesi yüksek olan kişilerde “felaketleştirme” eğilimi sık görülür. Küçük bir bedensel belirtiyi abartılı şekilde algılamak, panik atağın tetiklenmesine neden olabilir. Dolayısıyla anksiyete ve panik atak arasında çift yönlü bir ilişki bulunur; anksiyete panik atakları tetikleyebilir, panik ataklar da kişinin kaygı düzeyini artırarak anksiyeteyi besleyebilir.

Panik atak ile başa çıkmak için 5 etkili teknik hakkında bilgi almak için tıklayın.