BDT aslında Aaron T. Beck'in 1960'ların başında geliştirdiği "bilişsel terapi"nin günümüzde eş anlamlı olarak kullanılan adıdır. BDT, yapılandırılmış, kısa süreli, şimdiki zamana odaklı bir psikoterapi yöntemidir. Temel amacı, şimdiki sorunları çözmek ve işlevsiz (yanlış veya yararsız) düşünce ve davranışları değiştirmektir. Beck ve diğer araştırmacılar bu terapiyi depresyon, anksiyete ve panik bozukluk gibi çeşitli sorunlara ve farklı insan gruplarına başarıyla uyarlamışlardır.
Nasıl Gelişti?
BDT, Aaron T. Beck'in başlangıçta kendi psikanalitik eğitiminden farklılaşan klinik gözlemleri ve sistematik çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır. Beck, psikiyatrik sendromların çekirdeğinde hastaların deneyimleri yorumlama biçimlerinde sistematik bir yanlılık yansıtan bir düşünce bozukluğu olduğunu teorize etmiştir. Bu önyargılı yorumları ve düşünceleri belirterek ve alternatifler önererek semptomlarda neredeyse anında bir azalma gözlemlemiştir.
Araştırmalar Ne Söylüyor?
BDT'nin etkinliği kapsamlı bir şekilde test edilmiştir. 500'den fazla sonuç çalışması, BDT'nin geniş bir yelpazedeki psikiyatrik bozukluklar, psikolojik sorunlar ve psikolojik bileşenleri olan tıbbi sorunlar için etkili olduğunu göstermiştir. Bu listeye depresyon, anksiyete bozuklukları, panik bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, OKB, fobiler ve yeme bozuklukları gibi durumlar dahildir. Bazı durumlarda ilaç tedavisiyle birlikte bipolar bozukluk ve şizofreni tedavisinde de yardımcı olmuştur. Bununla ilgili bilgiler tablo 1’de sunulmuştur.
BDT’de Temel Prensipler
Bilişsel Model Üzerine Kuruludur: BDT, kişinin duygularının, davranışlarının ve hatta fizyolojik tepkilerinin, olayları nasıl algıladığından ve yorumladığından etkilendiği fikrine dayanır. Yani, olayların kendisi değil, onlarla ilgili düşüncelerimiz hislerimizi ve davranışlarımızı belirler.
Danışanın Sorunlarının Sürekli Gelişen Bir Formülasyonuna ve Bilişsel Terminolojiyle Bireysel Kavramsallaştırmaya Dayalıdır: Terapist, danışanın şu anki düşünce ve davranışlarını, tetikleyici faktörleri ve geçmiş deneyimlerini anlamaya çalışır ve bu anlayışı sürekli günceller.
Güçlü Bir Terapötik İttifak Gerektirir: Başarılı BDT için terapist ile danışan arasında sıcaklık, empati, şefkat, samimiyet ve yetkinlik içeren sağlam bir ilişki esastır.
İşbirliği ve Aktif Katılımı Vurgular: Terapist ve danışan bir ekip gibi çalışır; seans konularını, sıklığını ve seanslar arasındaki "ev ödevlerini" birlikte belirlerler.
Hedef Odaklı ve Problem Merkezlidir: Terapi, danışanın belirlediği spesifik sorunlara ve hedeflere odaklanır.
Başlangıçta Şimdiki Zamanı Vurgular: Tedavi genellikle şimdiki sorunlara ve durumlara odaklanır, ancak geçmişe dönme, danışan takıldığında veya terapötik ittifakı korumak için gerekebilir.
Eğiticidir ve Danışanın Kendi Terapisti Olmasını Amaçlar: Terapist, danışana kendi sorunlarını çözebilmesi ve gelecekte nüksetmesini önlenebilmesi için BDT becerilerini öğretir.
Zaman Sınırlı Olmayı Hedefler: Birçok danışan için tedavi 6 ila 14 seans sürebilir, ancak bazıları daha uzun süreli veya aralıklı tedaviye ihtiyaç duyabilir.
Seansları Yapılandırılmıştır: Her seans, verimliliği en üst düzeye çıkarmak için genellikle bir başlangıç, orta ve bitiş bölümünden oluşur.
Danışanlara İşlevsiz Düşünce ve İnançlarını Tanımayı, Değerlendirmeyi ve Yanıtlamayı Öğretir: Terapistler, danışanların düşüncelerini daha gerçekçi ve uyumlu bir şekilde yorumlamalarına yardımcı olmak için rehberli keşif ve davranışsal deneyler gibi teknikler kullanır.
Çeşitli Teknikler Kullanır: BDT, sadece bilişsel teknikler değil, aynı zamanda davranışsal ve problem çözme tekniklerini ve bilişsel çerçeve içinde diğer yaklaşımlardan teknikleri de kullanır.
KAYNAK
1- Beck, J. S. (2011). Cognitive behavior therapy: Basics and beyond (2nd ed.). The Guilford Press.
Tablo 1. Bilişsel Davranışçı Terapi ile Başarıyla Tedavi Edilen Bozuklukların Kısmi Listesi*
*Beck, J. S. (2011). Cognitive behavior therapy: Basics and beyond (2nd ed.). The Guilford Press. (syf: 4)
